De verborgen kosten van niet-Europese e-commerce

De realiteit achter de pakjes

Elke dag komen er miljoenen pakketjes Europa binnen, vaak ongezien en ongecontroleerd. In België alleen gaat het intussen om 4 miljoen zendingen per dag. Onze douanediensten kunnen die massale instroom niet verwerken. De personeelscapaciteit stijgt amper, waardoor slechts een fractie van de pakjes gecontroleerd wordt.

Massale instroom

De gevolgen zijn voelbaar op meerdere vlakken. Producten die via deze platformen verkocht worden, voldoen vaak niet aan de Europese regels voor veiligheid, etikettering en duurzaamheid. Van speelgoed met schadelijke stoffen tot elektrische toestellen zonder degelijke keuring: consumenten lopen reële risico’s. De producten worden ook vaak in twijfelachtige arbeidsomstandigheden geproduceerd. “Respect voor sociale en ecologische normen is soms ver te zoeken”, geeft Chiel Sterckx aan. “Europa moet dringend werk maken van beter toezicht en sterkere handhaving.”

Marketing zonder moraal

Daarnaast spelen de platforms handig in op ons koopgedrag. Met nep-promoties, artificiële tijdsdruk en agressieve influencer-campagnes worden consumenten massaal verleid tot impulsaankopen. Kleding of gadgets worden nauwelijks gebruikt en belanden even snel weer op de afvalberg. Het model van gratis retourneren leidt tot nog meer overconsumptie. “Bestellingen in meerdere maten en kleuren met de bedoeling slechts één artikel te houden, leidt tot een logistieke nachtmerrie en een ecologische ramp. We importeren niet alleen producten, maar ook bergen afval en CO₂.”

Sluipende erosie

De economische schade is al even groot. Europese retailers moeten investeren in productveiligheid, certificaten, belastingen en personeelskosten. Platforms uit Azië omzeilen die verplichtingen en concurreren zo met oneerlijke middelen. UNIZO en Mode Unie luiden de alarmebel. “Als we deze race naar de bodem laten doorgaan, verliezen we niet alleen ondernemingen maar ook onze maatschappelijke welvaart”, besluit Chiel. “De consument denkt een koopje te doen, maar deze platformen leiden rechtstreeks tot een verschraling van het winkelaanbod in onze steden en gemeenten.”

Oneerlijke concurrentie door niet-Europese platformen is geen abstract fenomeen. Het raakt ondernemers elke dag in de kern van hun zaak. Drie Vlaamse retailers getuigen over de gevolgen die zij ervaren. Tegelijk blijven ze investeren in kwaliteit, vertrouwen en innovatie. Het toont zowel de kwetsbaarheid van lokale retail als de veerkracht en creativiteit die onze ondernemers kenmerken.

Kost van dumpingprijzen

Lokale ondernemers investeren fors in kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid. Dat maakt hun producten onvermijdelijk duurder dan de ‘rommel’ die via buitenlandse webshops ons land binnenstroomt. “Bij ons kost een kussen zo’n dertig à veertig euro”, zegt Pieter Breyne van interieurwinkel De Kamenier in Tielt. “Op Temu koop je er vier voor twaalf euro. De consument ziet dat prijsverschil, maar merkt niet dat er ook een groot kwaliteitsverschil is.”

Ook Sonia Pypaert van the baby’s corner wijst op de scheeftrekking: “Wij kiezen bewust voor merken die volledig voldoen aan de strengste Europese veiligheidsnormen. Dat vraagt investeringen, maar het geeft ouders de zekerheid dat elk product getest en veilig is. Intussen overspoelen miljoenen pakketjes uit Azië onze markt zonder enige controle. Dat is geen gezonde, maar oneerlijke concurrentie.”

Verleiding van goedkoop

Waarom blijft de consument dan toch massaal kiezen voor goedkope platformen? Volgens Ubbe Descamps van kledingketen Brooklyn is het simpel: “Een drone voor vijftien euro, een kleedje voor zes euro – wie kan dat weerstaan? Het lijkt te mooi om waar te zijn, en dat ís het vaak ook. Het geld dat je zo uitgeeft, gaat bovendien rechtstreeks naar Azië. Hier levert het geen enkele job of belastingbijdrage op.”

Goedkoop kan soms ook ronduit gevaarlijk zijn, benadrukt Sonia: “Veel ouders denken: een baby groeit er toch snel uit, dus het mag goedkoop zijn. Maar die redenering botst met wat we écht willen: het beste voor onze kinderen. Toch weerstaan ze soms niet aan de verleiding van zo’n koopje. Maar achter een kleine prijs schuilt vaak een groot risico: schadelijke stoffen of producten die nooit degelijk getest zijn.”

Veiligheid en kwaliteit eerst

Voor Sonia is veiligheid cruciaal. “Een baby groeit snel, maar de impact van onveilige producten kan levenslang zijn. Een slecht getest autozitje of speelgoed met hormoonverstoorders kan enorme gevolgen hebben. Veiligheid mag nooit een luxe zijn. Ouders vertrouwen ons omdat ze weten dat elk product bij ons voldoet aan de strengste Europese normen.”

Ook Pieter benadrukt het verschil met goedkope import. “Wij kiezen bewust voor duurzame materialen en collecties die langer meegaan. Met kwaliteit en innovatie gaan we verspilling tegen.” Ubbe ziet in de textielsector soortgelijke inspanningen. Tegelijk is het een strijd met ongelijke wapens. “Europese merken dragen vandaag bijvoorbeeld al de kosten voor recyclage en circulariteit. Niet-Europese platforms ontsnappen daar volledig aan. Dat is niet alleen oneerlijk, het ondergraaft ook de toekomst van duurzame mode.”

Keerzijde van gratis retour

Wat gratis lijkt, heeft toch vaak een hoge prijs. Het model van gratis retourneren stimuleert impulsaankopen. “Bij ons is retourneren daarom nooit gratis”, geeft Pieter aan. “De klant betaalt zelf de transportkost. Zo vermijden we dat mensen vijf stuks bestellen en er vier terugsturen. Dat is verspilling voor iedereen.”

Ubbe ziet hoe jongeren een gratis retour als vanzelfsprekend beschouwen: “Maar niemand staat stil bij de ecologische kost van dat gedrag.” Sonia vult aan: “Het gratis-retourmodel van grote platforms stimuleert overconsumptie en schuift de werkelijke kost af op de samenleving. Dat moeten we durven benoemen en aanpakken.”

Inzetten op beleving en service

Lokale retailers laten zich niet zomaar wegdrukken. Ze zoeken permanent naar manieren om het verschil te maken. “Via geboortelijsten en advies bouwen we duurzame relaties met gezinnen uit”, illustreert Sonia. “Geen snelle verkoop, maar een band die vaak jaren meegaat. Ouders en grootouders keren terug omdat ze weten dat ze in die bijzondere levensfase op ons kunnen rekenen.”

Ook Pieter combineert online verkoop met een fysieke winkel: “Onze webshop fungeert vaak als een etalage. Mensen bekijken ons aanbod online, zien wat we hebben en komen dan naar de winkel. Dat neemt voor hen de drempelvrees weg en geeft ons de kans om persoonlijk advies te geven. Hier krijgen ze de service en beleving die de platforms nooit kunnen bieden.” Ubbe ziet die beleving als een maatschappelijke opdracht: “Shoppen is ook opvoeden. Het is een sociaal ritueel dat je deelt met je kinderen. Samen kleren kopen leert hen keuzes maken, zelfvertrouwen krijgen. Dat kan je nooit vervangen door een klik op een scherm.”

Vertrouwen en nabijheid

Waar grote platforms anoniem en ongrijpbaar zijn, bieden lokale winkels nabijheid en aanspreekbaarheid. Pieter benadrukt dat verschil: “Bij ons weet je dat er echte mensen achter de webshop zitten. Je kan ons bellen of gewoon binnenstappen in de winkel. Dat vertrouwen maakt het verschil.”

Sonia bevestigt met een sprekend voorbeeld: “Als er een probleem is, bellen wij onze klanten persoonlijk op. Dat zal een platform nooit doen.” Ubbe vergelijkt het met een stamcafé: “Je gaat ernaartoe omdat je je er thuis voelt. Die menselijke band is precies wat lokale winkels uniek maakt.”

Digitaliseren is overleven

De drie ondernemers erkennen allemaal dat digitalisering onvermijdelijk is. Pieter: “Je moet investeren, anders loop je achter. Zo gebruiken we nu AI om onze productbeschrijvingen te optimaliseren.” Voor Sonia is digitalisering een permanent project: “Onze klanten zijn jonge ouders die met de smartphone zijn opgegroeid. Daarom investeren we voortdurend in gebruiksvriendelijke digitale tools, zoals onze babygids en onze droomlijsten. Die helpen hen niet alleen om hun keuzes online op te volgen, maar zorgen ook voor continuïteit tussen winkel en webshop. Een grote investering, maar dat is nodig om relevant en nabij te blijven.”

Ook Brooklyn heeft een omnichannel-aanpak. “Wij hebben als familiale kledingketen nu vijf mensen voltijds in dienst voor e-commerce en klantenservice”, geeft Ubbe aan. “Maar ook kleinere zelfstandigen moeten mee, anders overleven ze het niet.”

Roep om regels

Iets waar de ondernemers het roerend eens over zijn: er is dringend nood aan doortastend beleid en meer handhaving. Voor Sonia is het duidelijk: “We ondernemen momenteel in een ongelijk en oneerlijk speelveld. Dat is onhoudbaar en moet stoppen. De overheid moet ingrijpen.” Ubbe benadrukt de urgentie met cijfers: “Vier miljoen pakjes per dag in België – dat is pure waanzin. We exporteren massaal onze koopkracht en importeren hun afval. Als we dat niet stoppen, ziet het er voor onze eigen handelaars niet goed uit.”

UNIZO vraagt een gelijk speelveld

De verhalen van de ondernemers maken duidelijk dat het probleem heel groot en acuut is. Om de oneerlijke concurrentie die de Europese en Belgische retailmarkt ondermijnt aan te pakken, stelt UNIZO een reeks maatregelen voor. Die moeten zowel de handhaving versterken als het speelveld meer gelijk maken voor alle marktspelers. Onze voorstellen zijn gericht op het herstellen van vertrouwen, het beschermen van consumenten en het vrijwaren van de toekomst van onze lokale economie

1. Versterk toezicht en handhaving

Vandaag is de controle op de miljoenen pakjes die dagelijks ons land binnenkomen quasi onbestaande. Douane en Economische Inspectie hebben simpelweg niet de capaciteit om alles te screenen. UNIZO pleit voor extra middelen, digitale opsporingstools en de mogelijkheid om platforms die herhaaldelijk in de fout gaan tijdelijk offline te halen. Een gecoördineerde Europese aanpak is daarbij essentieel.

2. Zorg voor gelijke regels

Lokale ondernemers moeten investeren in certificaten, belastingen en arbeidsvoorwaarden. Buitenlandse platforms ontsnappen aan die regels en krijgen zo een concurrentievoordeel. UNIZO vraagt dat ook niet-Europese verkopers een Europese verantwoordelijke moeten hebben die aansprakelijk is bij inbreuken. Daarnaast kan een digitaks op buitenlandse ondernemingen bijdragen aan eerlijke concurrentie én middelen vrijmaken voor betere controle.

3. Maak milieuverplichtingen afdwingbaar

Producenten van elektronica en textiel in Europa betalen voor recyclage en hergebruik via systemen zoals Recupel en Bebat. Voor niet-Europese platforms geldt die plicht nauwelijks. UNIZO vraagt dat ook zij bijdragen en dat de Europese markt alleen toegankelijk blijft voor producten die voldoen aan regels rond kwaliteit, repareerbaarheid en duurzaamheid.

4. Herbekijk het retourbeleid

Gratis retourneren lijkt een voordeel voor de consument, maar komt met een zware kost. UNIZO pleit voor een bijdrage per retour, behalve bij defecte of foute leveringen. Zo betalen de grootste vervuilers mee en wordt de retourstroom teruggedrongen.

5. Schaf oneerlijke vrijstellingen af

Vandaag worden pakjes onder de 150 euro vaak vrijgesteld van invoerrechten. Dat maakt goedkope import nog aantrekkelijker. UNIZO ondersteunt het Europese voorstel voor het schrappen van die vrijstelling , maar vraagt tegelijk een substantiële heffing op álle pakjes.

6. Reguleer dropshipping

Dropshipping is vandaag een grijze zone. UNIZO vraagt dat Europa dit duidelijk reguleert en transparantie verplicht. Zo weten consumenten wie hun echte leverancier is en worden ondernemers beschermd tegen misleidende informatie.

7. Verbied producten uit dwangarbeid

De invoer van goederen die geproduceerd worden met dwangarbeid of onder mensonwaardige omstandigheden moet resoluut verboden worden. Dit is niet alleen een fundamentele ethische keuze, maar ook noodzakelijk om eerlijke concurrentie te garanderen.

8. Stimuleer winkelhieren

Consumenten moeten zich bewust worden van de meerwaarde van lokaal kopen: kwaliteit, duurzaamheid, service en sociale impact. Winkelhieren is geen nostalgie, maar een strategische keuze voor een veerkrachtige economie. Kmo’s vormen het fundament van de Europese economie en verdienen een beleid dat hun lokale verankering versterkt.

UNIZO vat het samen

Lokale ondernemers vragen geen bescherming tegen concurrentie, wel eerlijke spelregels. Alleen zo kan de consument rekenen op veilige producten, een leefbare retailsector en een gezonde economie die haar welvaart behoudt.

Tekst: Peter D’Herde voor Unizo.be